Vraag en Antwoord
Vrijmetselarij: wat jij altijd al wilde weten!
1. Wat is vrijmetselarij?
Heel in het kort: vrijmetselarij is een wereldwijd gedachtegoed, met wortels die teruggaan tot de Verlichting. Vrijmetselaren vragen zich telkens opnieuw af wat het betekent om ‘mens te zijn’, en hoe ieder van ons daar op eigen manier invulling aan kan geven. De vrijmetselarij kun je zien als een manier of methode om jou in deze zoektocht te ondersteunen. De vrijmetselarij geeft geen antwoorden en de zoektocht naar de ‘zin van het leven’ houdt nooit op. De vrijmetselarij heeft geen doel, anders dan zoeken naar persoonlijke zingeving en ethische plaatsbepaling. De vrijmetselarij roept de leden op om zich in het wereldse leven ‘als vrijmetselaar’ te gedragen. Op deze indirecte wijze willen vrijmetselaren hun steentje bijdragen aan een betere samenleving.
2. Vrijmetselaren willen verbinden
Een vrijmetselaar zoekt op wat mensen verbindt en tracht weg te nemen wat hen verdeelt, opdat het ideaal van een allen verbindende broederschap gestalte kan krijgen. Daarbij aanvaardt hij een persoonlijke verantwoordelijkheid ten opzichte van de wereld, die hij ziet als een te voltooien bouwwerk waarvan ieder mens een levende bouwsteen is. Hij verricht die arbeid in het licht van een hoog beginsel, symbolisch aangeduid als “Opperbouwmeester van het Heelal”.
3. Waar komt het woord ‘vrijmetselaar’ vandaan?
Een vrijmetselaar heet in Engeland een ‘Freemason’, afgeleid van ‘Free Mason’: een vrije, zelfstandige steenhouwer of, meer in het algemeen, een bouwvakker. Dat is in het begin van de 18e eeuw vertaald in het Frans als ‘Franc-Maçon’. Een Maçon is een metselaar en zo is de Nederlandse vertaling ‘Vrije Metselaar’ ontstaan, later verbasterd tot ‘vrijmetselaar’. Vrijmetselaars bouwen in hun gedachten aan een imaginair geestelijk bouwwerk. Zo bezien zijn vrijmetselaars ‘bouwvakkers in de geest’. In Vlaanderen wordt een vrijmetselaar vaak ‘masson’ genoemd.
4. Wat is de oorsprong van de vrijmetselarij ?
De moderne vrijmetselarij begint formeel in 1717, wanneer in Engeland heren uit de hogere klasse in zaaltjes bijeenkomen. Daar worden in beslotenheid en buiten de gevestigde religies rituelen opgevoerd waarin, net als in een toneelstuk, iedereen een rol heeft. Al kort na 1717 stak de moderne vrijmetselarij over naar Frankrijk, en verspreidde zich als een olievlek naar Nederland, Duitsland, Italië en de rest van Europa. Vrouwen speelden in die tijd nauwelijks een rol in de vrijmetselarij. Pas in 1905 werd de eerste gemengde loge in Nederland opgericht, vanuit de Engelse tak van de Internationale Orde ‘Le Droit Humain’ (LDH). Het hoofdbestuur van de LDH zetelt in Parijs. De NGGV heeft zich in 1960 losgemaakt van het Franse hoofdbestuur.
5. Vrijmetselarij voor mannen en vrouwen?
Er bestaan wereldwijd talloze verenigingen van vrijmetselaren. Er zijn in Nederland vrijmetselaarsverenigingen apart voor mannen, apart voor vrouwen en voor mannen en vrouwen samen. De Nederlandse Grootloge der Gemengde Vrijmetselarij (NGGV) onderstreept dat mensen gelijkwaardig zijn. Binnen de NGGV werken mannen en vrouwen samen bij het beoefenen van de vrijmetselarij.
6. Wat zoeken mensen in de vrijmetselarij?
Mensen die aankloppen bij een loge, hebben vaak een punt in hun leven bereikt, waar zich de vraag opdringt: ‘is dit nou alles – of is er meer in het leven?’. In de vertrouwde beslotenheid van de loge wordt over dergelijke vragen onderling van mening gewisseld, zonder te proberen elkaar te overtuigen. Het gaat om het delen van gevoelens, gedachten en inzichten, om elkaar te helpen om tot een eigen ‘ethische plaatsbepaling’ te komen. Daarnaast bieden de logebijeenkomsten natuurlijk ook gezelligheid en kunnen er mooie vriendschappen ontstaan.
7. Is vrijmetselarij een religie?
Nee, vrijmetselarij is geen religie. Vrijmetselarij kent geen leerstellingen en vrijmetselarij heeft geen geloofsvoorschriften. Vrijmetselarij veronderstelt dat ieder mens in ‘iets’ gelooft, zelfs als dat ‘niets’ is. Aan dat ‘iets’ geven wij de symbolische naam ‘Opperbouwmeester van het Heelal’, een begrip dat deels teruggaat op Plato. Vrijmetselaars gaan er vanuit dat niemand de wijsheid in pacht heeft. De NGGV erkent volledige vrijheid van geweten: wat je gelooft en of je gelooft, is jouw persoonlijke keuze. Wel is het zo dat bijv. koning Salomo uit de bijbel terugkomt in de rituelen van de vrijmetselarij, maar wij geven daar onze eigen draai aan. De reflectie in de loge op het ‘menszijn’ en de betekenis daarvan voor ieder van ons persoonlijk, raakt natuurlijk aan ‘dat wat je niet kunt kennen’: het universum, een scheppende kracht, de oerknal, etc.
8. Is vrijmetselarij een wereldbeschouwing?
Nee, vrijmetselarij is geen wereldbeschouwing of ideologie, en ook geen politieke beweging met speerpunten, programma’s en protestacties. Vrijmetselarij heeft zelfs geen gemeenschappelijk doel. Wel is het natuurlijk zo dat de reflecties op het ‘menszijn’ uiteindelijk raken aan hoe ieder van ons naar de samenleving kijkt: progressief, conservatief, liberaal, communistisch, etc. Vrijmetselarij stimuleert het zelfstandig zoeken naar ‘waarheid omtrent levensvragen.
9. Hoe gebruikt vrijmetselarij symbolen?
Vrijmetselarij gebruikt symbolen om begrippen uit te drukken, die zich moeilijk in woorden laten vangen. Als voorbeeld: de passer en winkelhaak, ontleend aan de bouwkunst. De passer was in oude tijden een meetinstrument en staat voor de het bewaren van de juiste maat in het leven. De winkelhaak symboliseert de rechte verhouding tussen mensen. Maar daarmee is zeker niet alles gezegd, want een symbool kan op heel veel manieren worden uitgelegd. Elke vrijmetselaar zal zichzelf moeten afvragen wat de symbolen hem/haar persoonlijk vertellen. En dat is vaak het begin van een boeiend gesprek!
10. Broederschap der vrijmetselarij
Vrijmetselarij wil een broederschap zijn, ‘die de ganse aarde omspant’. Vrijmetselarij wil mensen bij elkaar brengen, die elkaar anders nooit zouden hebben ontmoet. Verschillen tussen mensen in achtergrond, ervaring, levensfase en noem maar op, verrijken de onderlinge gesprekken. Desgewenst staan de leden van de loge voor elkaar klaar met advies en suggesties. Bovendien kunnen in de loges mooie vriendschappen ontstaan. Bovenal biedt de loge ook gezelligheid! Want de boog kan niet altijd gespannen zijn.
Lid worden van de NGGV – Goed idee!
De NGGV staat open voor iedereen, die oprecht interesse heeft in verdieping van het menszijn. Als brede voorwaarde wordt gesteld dat je ‘een vrij mens van goede naam’ bent. ‘Vrij’ betekent hier, kort gezegd, open staan voor andersdenkenden zonder religieuze beperkingen. En dat je autonoom wil zijn, geen slaaf van je impulsen. ‘Van goede naam’ betekent dat je bewust onderdeel wil zijn van de samenleving en dat je je houdt aan de regels van het maatschappelijk verkeer. Klinkt dat nog onduidelijk? Op een ‘avond voor belangstellenden’ praten we daar met jou graag verder over.
